Een auteursrechtvrije selfie van een aap

Laten we 2016 luchtig beginnen. In Amerika is een zaak voor de rechter geweest, waarbij moest worden bepaald of er auteursrecht rustte op een door een aap genomen selfie. De zaak was aangespannen door de Amerikaanse dierenrechtenorganisatie PETA.

Amerikaanse grondwet

De fotograaf achter het verhaal, David Slater, probeerde in 2011 in Indonesië foto’s te maken van de zwarte kuifmakaak, toen zijn camera door een van de apen van hem werd afgepakt. Dat leidde tot een hele serie foto’s, waarvan er een paar slaagden. Die foto’s vonden hun weg naar tal van media. PETA vond kennelijk, dat er sprake was van inbreuk op het auteursrecht van de aap. Haar redenering was, dat in de Amerikaanse grondwet niet staat, dat het auteursrecht alleen voor mensen is. De rechter vond dat een onzin-argument en zei, dat als Amerika wil dat auteursrecht ook voor dieren moet gelden, de grondwet daaraan dan maar moet worden aangepast.

Scheppende menselijke arbeid

Volgens het Nederlandse auteursrecht, de Europese regelgeving en de daarop gebaseerde rechtspraak, zou de zaak om een andere reden ook al geen kans maken. Een werk moet het resultaat zijn van ‘scheppende menselijke arbeid’ en bovendien zou de aap volgens de wet voor het gebruik van de foto’s om toestemming gevraagd moeten worden. Dat wordt een lastige. Volgens die criteria kan er van auteursrecht voor andere dan menselijke wezens geen sprake zijn.

Wikimedia

Ook de fotograaf zelf probeerde, toen Wikimedia de foto’s op haar rechtenvrije pagina zette, nog auteursrecht te claimen door te stellen dat de foto’s dankzij zijn aanwezigheid mogelijk zijn gemaakt. Maar ook dat levert natuurlijk geen creatieve arbeid op, die tot een oorspronkelijk werk leidt. Dat zijn camera bij toeval in handen kwam van de aap, is nu niet wat je noemt een creatieve verdienste van de fotograaf. Ik zou hem misschien nog kunnen verdedigen met de stelling, dat hij de foto’s ‘heel creatief bewerkt’ heeft.

Partij voor de dieren

Jammer dat Aap er zelf niet bij was, want dan had hij misschien nog iets te eigener verdediging kunnen aanvoeren. Wellicht kan de Partij voor de Dieren hier nog iets betekenen.