Frida Kahlo als Barbie, een portretrechtelijke kwestie?

March 12, 2018

Martel, speelgoedproducent en maker van onder meer de Barbie-poppen, hangt een procedure boven het hoofd vanwege de introductie van een Barbie-pop die Frida Kahlo voorstelt. Martel had de dag na Internationale Vrouwendag aangekondigd, een reeks inspirerende vrouwen in haar reeks barbies op te zullen nemen. De in 1954 overleden beeldend kunstenaar Frida Kahlo is er daar een van. Een achternicht van Kahlo verzet zich daar echter tegen vanwege het gebrek aan gelijkenis. Zo ontbreken volgens haar de zware doorlopende wenkbrauwen van Kahlo. En ook de Mexicaanse kleding zou niet kloppen. Was dat alles of is er meer?

Portretrecht, financieel belang of moreel bezwaar

Ik vermoed dat Mara de Anda Romeo, zo heet die achternicht, haar bezwaren mede inzet als middel om in onderhandeling met Martel, een riante vergoeding te bedingen. Zij zegt ook dat Martel haar geen toestemming heeft gevraagd om het portret van Kahlo voor een Barbie te gebruiken. Kennelijk is de achternicht in beginsel best bereid om die toestemming te geven en dus haar immateriële (morele) bezwaren opzij te zetten. Dat zal de doorlopende wenkbrauwen van Frida Kahlo met terugwerkende kracht doen fronsen. Zij was haar leven lang voorvechtster van de Mexicaanse communistische partij en het opnemen van Kahlo in de galerij der Barbies, toonbeeld van het Amerikaanse kapitalisme, is vanuit die optiek niet minder dan ‘vloeken in de kerk’, zou ik denken.

Frida Kahlo Foundation

Overigens zouden er ook van de kant van de in 2005 in Panama opgerichte Frida Kahlo Foundation geen ‘persoonlijkheidsrechtelijke’ bezwaren zijn. Martel zegt immers van deze stichting toestemming te hebben gekregen, welke toestemming weer mede zou zijn gebaseerd op de medewerking van een andere – wat dichterbij staande – nicht, de schilderes Isolda Pinedo Kahlo.

Duur van het portretrecht

Los van al het gekrakeel is het nog de vraag of het auteursrechtelijk portretrecht wel inzet kan zijn van de hele affaire. Volgens het Nederlandse auteursrecht duurt het portretrecht tot 10 jaar na het overlijden van de geportretteerde. Dat zal in Mexico (of Panama) niet veel anders zijn. Na die termijn is het portret ‘publiek domein’. Meer waarschijnlijk is, dat hier het merkenrecht speelt.

Merkenrecht

Het merkenrecht is vaak een middel om de beschermingsduur van een ander intellectueel eigendomsrecht, zoals het auteursrecht maar ook het portretrecht te verlengen. Dat is vermoedelijk ook bij Frida Kahlo het geval. Behalve haar naam zijn ook haar signatuur en de grafische weergave van haar portret door de Frida Kahlo Corporation gedeponeerde (beeld)merken. Ik vermoed dat Martel met deze ‘corporation’ zaken heeft gedaan en dat de achternicht dus niet veel heeft in te brengen.

copyright portret Frida Kahlo: Bernard G. Silberstein

copyright foto Barbies: Photo News